Otizm Spektrum Bozukluğu ve Oyun
OSB tanılı çocuklar takvim yaşlarından beklenilen oyun oynama becerisine sahip olmayabilirler.
“Çocuğum oyun oynamıyor” diyorsanız ve bu sürece destek sağlamak istiyorsanız öncelikle
çocuğunuzun hangi oyun döneminde olduğunu bilmeniz gerekmektedir. Piaget ‘ye göre 0-2
yaş aralığında alıştırmalı oyun 2 yaşa doğru ise sembolik oyun dönemi beklenir.
Alıştırmalı oyun dönemi temel olarak çocuğun duyu motor olarak adlandırılan dönemde
tercih ettiği oyun şeklidir. Uzanma , yakalama, atma gibi davranış örüntüleri ile karakterizedir.
OSB tanılı çocuk 2 yaşından büyük olmasına rağmen bu dönem oyunlara gereksinim duyuyor olabilir.
Çoğu zaman çocuğun takvim yaşına uygun görülmediği için ebeveynler çocuğun oyun oynamak için
girişimlerini problem davranış gibi görebilirler. Çocukla minik ortam düzenlemeleri yaparak
bu tarz oyunları oynayabilir ve sembolik oyun dönemine hazırlayabilirsiniz. Bu dönem oyunları
oynarken ortak dikkat, sıra alma ve taklit gibi dil öncesi becerileri de çalışma olanağı
yakalarsınız.
Örnek vermek gerekirse çocuk atma davranışını yapmak istiyor ise çocuğun atmasına uygun
nesneleri yanınıza alarak bir hedefe (kova benzeri) atmasını isteyebilir siz de oyuna
katılarak sıra alma becerisi çalışabilirsiniz. Bu noktada unutmamanız gereken en önemli
nokta oyunun eğlenceli olma gerekliliğidir. Siz oyuna dahil olurken kullanacağınız sesler
( hooop, boom) çocuğun hem ilgisini çekecek hem de ortamı daha eğlenceli yapacaktır.
Çocuk oyundan keyif alınca oyun örüntüsünü tekrarlamaya eğilimli olacaktır.
Bu da ortak dikkatini destekleyecektir.
Sembolik oyun ise kendi içinde basitten karmaşığa aşamaları olan, 24 ay yaklaştığında başlayan oyun türüdür.
Bu dönemde artık kendi dışındaki nesnelere işlev yüklemekte ve -mış gibi yapabilmektedir. OSB tanılı çocukların
sembolik oyun oynamada belirli bir kapasiteleri vardır. Ancak bu kapasite geliştirilmesi için müdahaleye gereksinim duyabilirler.
OSB tanılı çocuklar 4 yaş sonrasında beklenen birlikte oyun dönemine geçişte güçlük yaşayabilirler.
Tek başına ve paralel oyun dönemi, aktif bir sosyal etkileşim gerektirmediği için daha kolay dönemler olabilir.
Birlikte oyun dönemi için gereken sosyal etkileşim için çocuğunuza kolaylaştırıcı, gölge görevi almanız gerekebilir.
Çünkü bu ortamda çocuk sizin desteğiniz olmadan oyun partnerleri ile gerekli etkileşimi sağlamakta güçlük çekecektir.
Unutmayalım,
- Oyun da amaçtan çok süreç önemlidir. Çocukla oynarken amaca değil de sürece odaklanmak çocuğun gelişimini destekleyecektir.
-Oyun esnek bir olgudur. Bu yüzden oyun süreci içerisinde çocuğun süreçleri ve sizin yaratıcılığınız
birleştiğinde oyunu birlikte şekillendirebilirsiniz.
-Oyun eğlencelidir. Bu tüm çocuklar için geçerlidir. Çocuğun oyununa dahil olmak istiyorsanız gerçekten
oyuna dahil olabilmeniz gerekmektedir. Bu sizin çocuğunuzla kuracağınız ilişki açısından da önemlidir.
Çocuğunuza doğru bir oyun partneri olabilmeniz çocuğunuzun yaşıtları ile kuracağı oyun etkileşimi için
antreman olacak ve onu söz konusu sosyal etkileşime hazırlayacaktır.
-Son olarak oyunun tekrarlanabilir olma özelliği size bazı avantajlar sağlar. Oyun içerisine dahil ederek
ona yönelteceğiniz dil, bir oyun içerisinde defalarca tekrarlanabilir.
Yazar : Ceyda Çelebi
Uzman Dil Konuşma Terapisti
Kaynakça:
1- Oyun oyuncak ve çocuk , Ayten Egemen, Özge Yılmaz, İpek Akil , ADÜ Tıp Fakültesi Dergisi 2004, 5(2) 39-42
2- Language and Communication Disabilities, S.Jay Kuder.