Sesletim(Artikülasyon) Bozukluğu

Sesbilgisel bozukluklar oldukça karmaşık dil sorunlarıdır. Konuşma seslerine ilişkin kurallar yeterince edinilememiştir ya da bozuktur. Bu bozukluklar bir sesi doğru sesletmemekten değil hatalı kullanmaktan kaynaklanır. Yani asıl sorun, tek başına doğru şekilde sesletilen bir sesin, kimi sözcüklerde hatalı sesletilmesidir (Konrot, 2006). Örneğin, /s/ yalnız başına uygun şekilde sesletilirken ve yine “su” sözcüğünde uygun sesletilmesine rağmen “saat” sözcüğünde hatalı sesletilebilir.

Terapide öncelikle bir dil ve konuşma terapisti tarafından çocuğun hatalı sesbilgisi kuralları standart testlerle belirlenir. Kurala dayalı yapıları belirlemek için çeşitli bağlamlarda konuşma örnekleri incelenir. Terapist, bireyin daha doğal bir sesbilgisel beceri düzeyine ulaşması için pek çok teknikle yeni bir örüntünün öğretiminde az sayıda sözcüğü kullanır. İşitsel bombardıman aktiviteleri farkındalığı artırmak için kullanılır. Sözcüğün üretimine ilişkin çalışmalar sesbilgisel sürecin pratik edilmesinde çocuğa yardım eder. Birey söz konusu kuralları içselleştirir ve sesbilgisel bozukluğun etkilediği tüm seslere geneller. Sesbilgisel bozukluklarda kullanılan pek çok terapi yaklaşımı vardır, ancak tüm çocuklar için uygun olan bir yaklaşımdan söz edilemez. Terapist sesbilgisel bozukluğun niteliğine göre seçimlerde bulunur. Sesbilgisel bozukluğu olan çocukların okuma vb. gibi dille ilgili diğer konularda da sorunları bulunabilmektedir. Bu bakımdan terapi hedefleri dille ilgili diğer becerilere entegre edilir (Tanner, 2003). *Cangi, M. E. (2011). Dil ve Konuşma Bozuklukları, Özel Eğitim, Ed: Barut, Y. İstanbul: Lisans Yayıncılık. Sesletim (Artikülasyon) Bozukluğu" Sesletim bozuklukları, konuşma seslerinde anlaşılırlığı etkileyebilen değiştirme, ekleme, çıkarma veya bozulmalarla ortaya çıkan konuşma seslerinin atipik üretimleridir (ASHA, 1993).

Tanımdan da anlaşılacağı üzere sesletim bozukluklarında farklı hata tipleri görülür:
• Bir ses yerine başka bir ses kullanma: araba / ayaba
• Ses ekleme: tren / tiren
• Ses atlama: köpek / köpe
• Bozulma: saat 7 aat

Tüm bu işlemlerden dolayı bireyin anlaşılırlığı düşer. Bu sorun dil becerilerinde değil konuşma seslerinin üretiminde olan bir bozukluktur. Birey yaptığı hataların farkında olabilir. Bireyin büyük ölçüde sesler arasında işitsel ayrımın farkında olması beklenir (Hallahan ve ve Kauffman, 2003).

Elbette her sesletim hatası bir bozukluk olarak değerlendirilmez. Bu kararda en önemli etken bireyin yaşıdır. Sözgelimi 3 yaşındaki bir çocuğu /r/ sesini sesletememesi normaldir. Bozukluk olarak değerlendirmeye ilişkin bir diğer faktör çevrenin sesletim özellikleridir (Hallahan ve ve Kauffman, 2003). Örneğin, çevredeki herkesin “recep” sözcüğünü “irecep” şeklinde seslettiği bir çevrede çocuğun da bu sözcüğü böyle sesletmesi bir sesletim bozukluğu değildir.

Sesletim bozuklukları sıklıkla diğer dil ve konuşma bozukluklarını beraberinde getirir. Bu yüzden çocuğa, iletişimin çeşitli yönlerine dair müdahaleler yapılması gerekebilir. Bir dil ve konuşma terapisti, terapiden önce değerlendirmede yalnızca sesletim özelliklerini değil bunun yanı sıra sesbilgisel becerileri, sosyal ve gelişimsel geçmişi, işitmeyi, genel dil kabiliyetini ve konuşma mekanizmasını da göz önüne alır. Çocuğun terapi alıp almama kararı, çocuğun yaşına, diğer gelişimsel özelliklerine ve artikülasyon hatalarının çeşidi ve sürekliliğine göre verilmelidir (Hallahan ve Kauffman, 2003). Terapide genellikle sesletimle ilgili hedef davranış fark ettirilir. Yeni sesletim davranışı öğretilir ya da eski sesletim davranışı değiştirilir. Terapide elde edilen sonuçlar günlük konuşmaya genellenir. Sesletim bozuklukları dil ve konuşma terapistlerinin oldukça iyi sonuçlar aldığı konuşma bozukluklarındandır.