Ses Bozuklukları

Ses bozuklukları, gırtlağı zorlayan sesin perdesi, şiddeti ve kalitesiyle ilgili nitelikleri kapsar. Bu nitelikler iletişimi güçleştirir ya da önemli derecede kişinin yaşı, cinsiyeti ve kültürel zemini için alışılandan farklı olarak algılanır (Hallahan ve Kauffman, 2003). Sesin normal olduğunu anlamak için sesin yüksekliğinin, şiddetinin ve kalitesinin iletişim için yeterli ve kişiye uygun olması gerekir (Heward, 2009).

Ses bozukluklarının iki temel türü, fonasyon ve rezonans ile ilgilidir (Heward, 2009): Fonasyon bozukluğu, sesin fısıltı gibi nefesli, boğuk, kısık olarak ya da çoğu durumda zorlanarak çıkmasına sebep olur. Disfoni hoş olmayan kaliteyi ya da yetersiz durumdaki bir sesi tanımlar. Hatta bazı durumlarda ses hiç duyulmaz. Fısıltı gibi bir ses, düşük tonlu olduğu için tatmin edici değildir ve ses telleri yeteri derecede kullanılmadığı için konuşma başarısız olur. Rezonans bozukluğu; bir sesin, buruna giden hava yollarından çok fazla çıkması (hipernazalite-aşırı genizsi) ya da tam zıttı olarak burun yollarından geçen sesin yeteri kadar rezonanslı olmaması (hiponazal) olarak tanımlanır. Hipernazalite problemi olan bir çocuğun konuşması oral, açık ve ileriye doğru olmaktan çok, aşırı derecede genizsel ve nötrdür ve ses adeta içeridedir. Hiponazalite (denazalite) problemi olan bir çocuk ise, öyle olmasa bile sürekli nezle ya da burnu tıkanmış gibi algılanır.

Bozukluğun türüne göre cerrahi müdahale ve/veya ses terapisi yapılır. Bazı problemlerde (polip, kist vb.) tek seçenek cerrahi operasyondur. Terapi cerrahi müdahaleden önce ve/veya sonra yapılabilir. Ses terapisi prosedürleri patolojinin tipine göre değişir. Terapi sürecinde, problem sesin kötü kullanımıyla ilgiliyse birey duruş, nefes alıp verme ve sesini en doğru şekilde kullanma konusunda gerekli bilgi ve becerileri öğrenir. Bunun yanında ses tellerini olumsuz etkileyebilecek sağlık problemlerinin (reflü vb.) tedavisi yapılır ve hatalı beslenme alışkanlıkları düzeltilir. Bireye, uygun olmayan fonasyonlardan (fısıldayarak-evde televizyon açıkken ya da odadan odaya bağırarak konuşma vb.) kaçınması konusunda önerilerde bulunulur.