Afazi

Afazi, konuşma, dinleme, okuma ya da yazma fonksiyonlarında problemlere neden olur (ASHA, 2005).

Afazide birey, konuşmanın fonetik üretimini, konuşmanın anlaşılabilme yetisini, tekrarlamayı, sözcük adlandırmayı, okumayı veya yazmayı kaybedebilirler. Beyindeki hasarın yerine göre bu kategorilerde sorunlar farklılaşmaktadır. Ancak beyindeki lezyonla bu yetersizlikleri birebir eşlemek mümkün değildir (Maviş ve Topbaş, 2007). Diğer bir ifadeyle beynin bir bölgesindeki bir hasar farklı bireylerde farklı kayıplara neden olabilir veya bir ya da belli bir dil alanında kaybı olan bireylerin hepsinde aynı tür bir beyin hasarını beklemek mümkün değildir. Afazinin pek çok türü vardır. En sık görülen afazi tipleri Broka ve Wernicke afazisidir: Broka afazisinde, akıcı olmayan, ağırlıklı olarak ifade edici dilin etkilendiği ve ses dizilerinin başlatılmasında güçlüklerin gözlendiği bir iletişim yetersizliği ortaya çıkar. Wernicke afazisinde konuşma akıcıdır. Ağırlıklı olarak işitsel algılama etkilenmiştir. Alıcı dilin değişik düzeylerde etkilenmesi söz konusudur. Sözcük bulma sorunları yaygındır. Kimi durumlarda konuşma akıcı ve anlaşılır olsa da içerikten yoksun ve anlamsız olabilir (Konrot, 2007). Afazilerin oluşumundan sonra zaman içinde görülen spontane düzelme hastalığın gidişatını etkiyen birçok unsura bağlıdır ve hemen hemen her vakada farklı gerçekleşir. Bu unsurlar arasında hastanın yaşı, cinsiyeti, eğitim düzeyi, hangi elinin baskın olduğu, afaziye neden olan hastalığı, beynindeki hasar alan yönü, bu lezyonun yeri ve genişliği sayılabilir (Tanrıdağ, 2006).

Afazilere en sık yol açan neden beyin damar hastalıklarıdır. Bunlar arasında afazik sendromların birbirlerinden farklılaşması daha çok iskemik (kanın dokuya gitmemesiyle oluşan) beyin damar hastalıklarında olur. Beyin damar hastalıkları dışında afazi nedenleri arasında tümörler, travmalar, enfeksiyonlar ve daha nadir olarak da MS gibi beyin hastalıkları yer alır (Tanrıdağ, 2006).

Afazi terapileri bireyin dil becerilerine, spontan iyileşmenin üzerinde faydalı olduğunu ortaya koymaktadır. Terapi süreci, yetersizliğin özelliğine, bu yetersizlikle terapi yaklaşımının eşleştirilmesine ve terapi yaklaşımının biçimlendirilmesine, uygulamada zamanlama ve sıklığın dikkatle seçilmesine dayanır. Kullanılan başlıca terapi yaklaşımları çıktı odaklı yaklaşım, melodik entonasyon terapisi (MIT), dilbilgisel eksikliği tedavi etme-psikodilbilimsel yaklaşımı, nörodavranışal eksiklikle ilgili tedavi yaklaşımları, bilgisayar destekli terapi yaklaşımlar, bütün bir bireyi-psikososyal yönleri ve pragmatiği tedavi etme yaklaşımı, afazik iletişimsel etkililiği geliştirme yaklaşımı-PACE ve görsel etkinlik terapisidir-VAT (Albert, 1998). Her ne kadar afazi yaşamın ileri yıllarında daha fazla ortaya çıksa da kimi zaman fizyoterapi sunulan rehabilitasyon merkezlerinde ya da özel eğitim kurumlarında afazisi olan genç vakalara da denk gelinmektedir. Bu bakımdan afazili bir vakayla karşılaştığınızda olanaklıysa bir dil ve konuşma terapistinden destek alınız. Vakanın yaşam kalitesini artırmak önde gelen amaçlardandır. Afazili bireyin sizle iletişim kurarken jest, mimik, resim ve mümkünse yazmayı kullanmaya teşvik ediniz. Basit ya da karmaşık teknolojileri içeren alternatif-destekleyici iletişim sistemlerini (iletişim kartları ya da çeşitli elektronik araçlar) kullanabilirsiniz.